“Tek Kişilik Şirket” Ne Demektir? Kurumsal Kimlik, Tarihsel Dönüşüm ve Güncel Tartışmalar

Günümüzün girişimcilik dinamiklerinde, bireylerin kendi başına iş kurma arzusunun yükseldiği bir dönemdeyiz. Ancak bu arzu, yalnızca ekonomik bir karar değil; aynı zamanda kurumsal kimlik, sorumluluk paylaşımı ve toplumda “kim kimdir” sorusunun yeniden yazıldığı bir sahayı da içeriyor. Bu bağlamda “tek kişilik şirket” kavramı, yalnızca bir kişi tarafından kurulup yönetilen şirket yapısının ötesinde, güç, kurum ve vatandaşlık ilişkilerinin mikro bir yansıması gibidir.

Tarihsel Arka Plan: Kuruluşşartlardan Tek Ortaklılığa

Türkiye’de eskiden şirket kurarken “ortak” olmak neredeyse vazgeçilmezdi. Örneğin, eski sistemi yansıtan düzenlemelere göre anonim şirketlerin kurulabilmesi için birden çok ortaktan söz edilmesi gerekiyordu. Ancak Türk Ticaret Kanunu (TTK) 6102 sayılı kanunla yapılan düzenlemelerle, tek pay‑sahipli şirketlerin kurulması mümkün hâle geldi. [1] Bu dönüşüm, ekonomik yapı kadar kurumsal toplum anlayışımızda da önemli bir kırılmayı temsil ediyor.

Tek kişilik şirketin tarihsel kökenlerine bakıldığında, Avrupa Birliği’nin 89/667 sayılı Onikinci Yönergesi gibi düzenlemelerle tek ortaklı şirket yapılarına yasal zeminin oluşturulduğu görülüyor. [1] Türkiye de bu uluslararası trendle paralel olarak, “tek kişiyle şirket kurulabilir” adımını atmış oldu. Bu değişim, küçük girişimcinin örgütlenme biçimlerini, şirket‑ortaklık tanımlarını ve vatandaş‑girişimci ilişkisinin sınırlarını yeniden düşünmemizi gerektiriyor.

Tek Kişilik Şirket Tanımı ve Hukuki Yapısı

Tek kişilik şirket, Türk hukukunda genellikle bir gerçek veya tüzel kişinin tüm paylarını elinde bulundurduğu ve başka ortak olmadan kurulan şirket türlerini ifade eder. Bu yapı, hem anonim şirketin (“A.Ş.”) tek pay sahipli hali hem de limited şirketin (“Ltd.Şti.”) tek ortakla kurulabilen versiyonu olabilir. [2]

Özellikle şunlar öne çıkıyor:

– TTK ile ‘‘tek kişiyle şirket kurulabilir’’ düzenlemesi getirilmiş durumda. [3]

– Tek kişilik şirketlerde yönetim kurulu ya da müdür organı tek kişi tarafından da oluşturulabilir. [4]

– Ancak tek ortaklı yapı olmasına rağmen, şirketin işleyişinin ve karar alma süreçlerinin başka ortaklı yapılardan farklı olarak şeffaflık ve denetim yönüyle özel düzenlemelere tabi olduğu ifadeleri de yer alıyor. [5]

Bu bağlamda, “tek kişilik şirket” kavramı yalnızca büyüklük ya da ortak sayısıyla ilgili değil; aynı zamanda kurumlaşma, sorumluluk ve hak‑yükümlülük dengesiyle ilgili bir yapı olarak görülmeli.

Avantajlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Avantajlar arasında şunlar yer alır:

– Kurulumu ve karar alma süreçleri görece hızlıdır; girişimci kontrolü doğrudan elinde tutar.

– Ortaklık çatışması söz konusu olmadığından süreçler sadeleştirilebilir.

– Kurumsal imaj açısından “şirket” çözümlerine göre daha güçlü olabilir, özellikle tek kişiyle ama şirket formatında çalışmak isteyenler için.

Dikkat edilmesi gerekenler ise şunlardır:

– Tek kişi sorumluluğu elinde bulundurduğu için hata ya da fesih durumunda yükümlülük tamamen o kişiye dönebilir.

– Ortaklık olmadığı için kaynak yaratımı ya da risk paylaşımı açısından sınırlar olabilir.

– Denetim ve şeffaflık ilkeleri açısından tek ortaklı şirketlerde özel düzenlemeler vardır; örneğin şirket‑ortak işlemleri yazılı sözleşmeye bağlanmalıdır. [5]

Günümüzde Akademik Tartışmalar: Vatandaşlık, Kurum ve Girişimcilik

Akademik literatürde “tek kişilik şirket” yapısı, günümüz girişimcilik paradigması içinde “solo girişimcilik” (solo‑entrepreneurship) adıyla da tartışılıyor. Örneğin, bireyin yalnız çalışma isteği, esnek iş modelleri ve dijital araçların gelişmesiyle birlikte işletme ölçeğinin küçülmesi fikri öne çıkıyor. [6]

Bu çerçevede ortaya çıkan bazı sorular:

– Girişimci vatandaş kimliğini ‑ büyük şirketlerin karşısında ‑ tek başına kurumsallaşarak yeniden biçimlendiriyor mu?

– Kurumların (örneğin ticaret odası, meslek kuruluşları, devlet denetimi) gölgesinde “tek kişi” ne kadar özgür?

– Tek kişiyle şirket kurmak, “biz” anlayışından “ben” yaklaşımına mı işaret ediyor; bu da toplumsal katılım, dayanışma ve ortaklık kültürünü nasıl etkiliyor?

– Ekonomik olarak “küçülme” ile “özgürleşme” arasında bir ilişki mi var? Bu yapı, vatandaş‑girişimci arasında yeni bir sözleşme mi kuruyor?

Kısacası, tek kişilik şirketler yalnızca ticari bir tercih değil; modern vatandaşlık, kurum­örgüt ilişkisi ve girişimcilik anlayışının yeniden biçimlendiği bir alan olarak ele alınıyor. Bazı araştırmalar bu yapının kurumsal kimlik ve sorumluluk açısından olumlu olduğunu savunurken, diğerleri toplumsal eşitsizlik ve denetimsizlik risklerine dikkat çekiyor. [1]

Sonuç: Tek Kişilik Şirkete Ne Denir ve Niçin Önemlidir?

Özetle: Türkiye’de tek kişilik şirket, bir kişi tarafından kurulup yönetilebilen şirket türlerini ifade eder; hukuken bu anonim şirket ya da limited şirket formunda olabilir. Bu yapı, tarihsel olarak ortaklı şirket sisteminden bir kırılmayı temsil eder ve günümüzde girişimcilik ile kurumsallaşma arasındaki geçişlerde önemli bir yer tutar.

Bu nedenle “tek kişilik şirkete ne denir?” sorusunun yanıtı, sadece teknik bir tanım olmayıp, girişimcilik, kurum, vatandaşlık ve modern iş dünyasının kesiştiği bir kavram çerçevesidir. Girişimci tek başına hareket ederken bile, kurumların, yasal normların ve toplumsal sorumlulukların ağı içinde yer alır.

Bu husus, özellikle kurumlara güvenin azalması, bireyin kendi yolunu seçme isteğinin artması ve dijitalleşmenin sunduğu esnekliklerle birlikte daha da anlam kazanıyor.

Okuyuculara bir soru bırakmak gerekirse: Sizce “tek kişiyle şirket kurmak”, daha büyük kurumlara bağımlılıktan kurtulmanın bir yolu mu, yoksa ortaklık ve iş birliği kültürünün zayıflamasına hizmet eden bir dönüşüm mü?

—

Sources:

[1]: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/790169?utmsource=chatgpt.com “233_tam – DergiPark”

[2]: https://www.muhasebenews.com/tek-kisilik-sirketin-ozellikleri-nelerdir/?utm_source=chatgpt.com “Tek Kişilik Şirketin Özellikleri Nelerdir? | Muhasebe News”

[3]: https://www.muhasebenews.com/tek-kisilik-sirket-olur-mu/?utm_source=chatgpt.com “Tek Kişilik Şirket Olur mu? – Muhasebe News”

[4]: https://vergimerkezi.com.tr/tek-kisilik-anonim-sirket-kurulusu-sartlari-ve-avantajlari-2025/?utm_source=chatgpt.com “Tek Kişilik Anonim Şirket Kuruluşu: Şartları ve Avantajları 2025”

[5]: https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/ekremoncu/0142/?v=1.0.24&utm_source=chatgpt.com “Tek Kişilik Şirketler Dikkat! – muhasebetr.com”

[6]: https://www.turkiyegazetesi.com.tr/kose-yazilari/omer-ekinci/tek-kisilik-sirketler-649673?utm_source=chatgpt.com “Tek kişilik şirketler – Türkiye Gazetesi”