Tiki Taka Oyunu Nedir? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Bir İnceleme
Tiki Taka: Futbolun Dışında Bir Kültür
Tiki Taka, futbolun en estetik ve teknik anlamda takımlar tarafından uygulanan bir oyun biçimi olarak bilinir. Topun sürekli hareket ettiği, kısa paslarla rakip savunmaların kırıldığı, adeta bir dans gibi oynanan bu futbol tarzı, izleyiciye görsel bir şölen sunar. Ancak, Tiki Taka’yı sadece futbol sahasıyla sınırlamak haksızlık olur. Çünkü Tiki Taka, aslında bir toplumsal yapının, güç ilişkilerinin ve değerlerin de yansımasıdır. Futbol gibi, sokakta, iş yerinde ve günlük yaşamda da “topu paslamak” ya da “topu tutmamak” gibi davranışlar, toplumun nasıl şekillendiğini, nasıl ayrımcılıklar barındırdığını gösterir. Bu bağlamda, Tiki Taka’yı sadece bir oyun olarak değil, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından bir anlatı olarak incelemek gerekiyor.
Tiki Taka ve Toplumsal Cinsiyet: Erkeklerin Saha Dışındaki Pratikleri
Toplumda, özellikle futbolun çok yoğun bir şekilde erkek egemen bir alan olduğunu biliyoruz. Tiki Taka’nın en çok uygulandığı takım ise, herhalde İspanya’nın milli takımıdır. Bu takımın zaferleri, futbolun sadece fiziksel güce dayalı olmadığını, aynı zamanda ince düşünme, strateji geliştirme ve takım ruhu gerektirdiğini kanıtlamıştı. Ancak, bu başarıların, toplumun kadınlara yönelik bakış açısını değiştirdiğini söylemek ne yazık ki mümkün değil.
Bir gün iş yerinde, Tiki Taka’nın futbol diline aşina olmayan bir arkadaşım, “Topu paslamak, yani bir sorunu başkasına atmak, sanki bir çözüm üretmişsin gibi davranmak” demişti. Ne kadar anlamlı bir yorumdu! Bu “topu paslamak” tavrı, günümüz iş dünyasında erkek egemen zihniyetin yansıması. Çoğu erkek, karar alma süreçlerinde yer almak yerine, güçlerinin merkezinde olan kişilere sürekli topu paslar. Bu, bazen iş yerinde kadınların daha fazla sorumluluk almasını gerektirse de, kadınların başarılarını tanımak genellikle daha geç olur. Erkeklerin paslaşmaları genellikle daha görünürdür, ama çoğu zaman kadının yaptığı işi kimse fark etmez.
Birçok kadının hala “topu tutma” konusundaki isteksizliği, aslında toplumsal bir alışkanlık. Kadınların toplumda genellikle “oyunun kenarında” yer aldığı ve aktif rol almakta zorlandığı bir gerçek var. Tiki Taka’nın çok hızlı bir şekilde yapılan ve bireysel güce dayalı olmayan oyun tarzı, kadınların takımla uyumlu, birlikte çalışmaya dayalı özellikleriyle örtüşse de, bu özelliklerin çoğu zaman göz ardı edildiğini görüyoruz.
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet: Toplumda Kim Kime Pas Atıyor?
Toplumsal çeşitlilik ve sosyal adalet de Tiki Taka’yla ilişkilendirilebilecek önemli kavramlardır. Futbol, bazen görünmeyen bir dil haline gelir; topu kimin hangi oyuncuya pasladığı, aslında kimlerin sahada yer almasına izin verildiğini belirler. Her birey bir takımda yer alır, ama kimlerin o takıma dahil olduğu büyük ölçüde toplumsal bir meseledir.
İstanbul’da, özellikle sokakta gözlemlediğim bir şey var. İnsanlar, çoğu zaman toplumun dışına itilmiş bireyleri sahada “görmüyorlar”. Mesela, engelli bireylerin ve etnik azınlıkların genellikle toplumda daha görünür olmamaları gibi. Aynı şekilde, iş yerlerinde de benzer bir “topu paslama” durumu var. Beyaz yakalı iş dünyasında, kimi zaman en düşük pozisyonlardaki insanlar sürekli olarak “topu” üst düzey yöneticilere paslar. Bu, toplumsal adaletin en temel ihlali değilse nedir?
Çeşitlilik söz konusu olduğunda ise, daha çok “hızlı top paslaşma”nın ve sürekli hareket etmenin gerektiği bir ortamda, farklı geçmişlerden gelen insanların kendilerini ifade etme fırsatı bulması çok daha zor hale gelir. Kadınlar, LGBT+ bireyleri ve etnik azınlıklar, toplumsal sistemin ezdiği gruplar olarak futbol sahasında da en arka planda kalıyorlar. Eğer Tiki Taka, sadece topun hareketiyle ilgili bir strateji değilse, o zaman bu hareketlilik, toplumun dışlanmış kesimlerine, özellikle de kadınlara ve azınlıklara daha fazla yer açabilir mi?
Tiki Taka’nın Günlük Hayata Yansıması: Gözlemler ve Deneyimler
Sokakta yürürken, toplu taşımada veya iş yerinde gördüğüm manzaralar, bazen Tiki Taka’nın hayatımıza nasıl yansıdığını net bir şekilde gösteriyor. Bir gün, bir kafede arkadaşlarımla sohbet ederken, etraftaki iki grup gençten biri, grup liderinin sürekli olarak “topu” başka kişilere pasladığını fark ettim. O kişi, sorumluluk almayı reddediyor, herkese görev dağılımı yapıyor ve sadece liderlik rolünü alıyordu. Bunu gördüğümde, toplumdaki sosyal hiyerarşilerin nasıl işlediği bir kez daha gözlerim önüne serildi.
Tiki Taka, aslında hayatın her anında bir şekilde işliyor. Toplumun daha güçlü kesimleri, sorumluluğu her zaman başkalarına devrederken, zayıf gruplar sürekli “topu alıp” koşmak zorunda kalıyor. Bu yüzden, belki de futbolu daha derinlemesine anlamamız gerekiyor. Sadece bir oyun değil, aynı zamanda sosyal yapıların, iktidar ilişkilerinin, çeşitliliğin ve eşitliğin simgesel bir temsilidir.
Sonuç: Topu Paslamak, Toplumun Gerçeklerini Yansıtıyor
Tiki Taka oyunu nedir? Bunu sadece futbol açısından değil, toplumsal bağlamda da değerlendirdiğimizde, aslında toplumsal adaletin, çeşitliliğin ve eşitliğin sembolik bir oyun haline geldiğini görebiliriz. Kim kime topu paslıyor? Kimler, sistemin dışına itilmişken, kimler oyunun merkezinde kalıyor? Bu sorular, toplumun en temel yapısını anlamamıza yardımcı olabilir. Sonuçta, topu tutmak ve paslamak arasındaki denge, sadece futbol sahasında değil, günlük hayatta da çok önemli.